Poznajemy powiat średzki: pałac w Jarostowie

Widok dworu od strony wschodniej fot.: Grzegorz Borowski

Zobacz wszystkie zdjęcia w galerii

W Jarostowie w gminie Udanin znajduje się ciekawy zespół dworsko-folwarczny. Mieści się on w centrum wsi, a całe założenie rozdzielone jest obecnie drogą.

Po stronie północnej drogi mieści się dwór i jeden budynek dawnego folwarku (stajnia), chociaż wcześniej znajdowało się tu także kilka stodół. Natomiast po stronie południowej drogi mieszczą się pozostałe, zachowane do dziś, zabudowania folwarczne.

Miejscowość Jarostów wzmiankowana jest po raz pierwszy w źródłach pisanych w 1292 roku. Wtedy nazywała się Yisirsdorf. W późniejszych czasach, aż do 1945 roku, nosiła nieco zmienioną nazwę – Eisendorf. Warto zaznaczyć, że niektóre źródła wymieniają jednak Jarostów już w 1217 roku pod nazwą Izerovici. Nazwy te wskazują, że we wsi najprawdopodobniej zajmowano się szeroko pojętą obróbką metalu.

Zespół dworsko-folwarczny w Jarostowie powstał około połowy XIX wieku. Dwór wzniesiono na planie prostokąta, na wysokim cokole. Jest podpiwniczony i ma jedną kondygnację. Fasada wschodnia, w której znajduje się wejście jest siedmioosiowa. Interesujące i wyjątkowe jest jednak ulokowanie wejścia. Nie znajduje się ono w części środkowej fasady, ale w skrajnej, północnej osi. Rozwiązanie takie jest bardzo rzadko spotykane.

Innym ciekawym rozwiązaniem jest podwyższenie środkowej części fasady dworu o pięcioosiową mansardę. Okapy dachu mansardy zdobione są piękną dekoracją snycerską o motywach florystycznych. Podobnie też jest opracowana elewacja zachodnia. Z kolei w elewacji południowej (od drogi) znajduje się dwukondygnacyjny ryzalit na planie trapezu. Konstrukcja ta wystawała z lica budowli. Dzięki niej najbardziej reprezentacyjne pomieszczenia zyskiwały większą przestrzeń.

Oprócz dworu i zabudowań folwarcznych w całym założeniu znajdowała się studnia. Całości towarzyszył piękny park, którego pozostałości można oglądać do dziś. Poza tym we wsi w XIX wieku znajdowały się dwa wiatraki, młyn, szkoła ewangelicka oraz gospoda „Zum Reichsautobahn”, czyli w wolnym tłumaczeniu „Przy Autostradzie Rzeszy”. Gospoda była z pewnością niezłym zabiegiem marketingowym, gdyż znajdowała się niedaleko wybudowanej za Adolfa Hitlera autostrady.

Nie znamy dokładnie poszczególnych właścicieli Jarostowa i całego zespołu dworsko-folwarcznego. Trudno też powiedzieć, gdzie dokładnie mieszkał zarządca tego kompleksu.

Grzegorz Borowski